Mantelzorg door jongeren

Het komt voor dat je op jonge leeftijd de zorg voor iemand hebt uit je directe omgeving, die bijvoorbeeld door een (chronische) ziekte of handicap hulpbehoevend is geworden. Hierbij kan je denken aan zorg voor een van je ouders, broer, zus of misschien wel je opa of oma. Iemand die dergelijke zorg verleend wordt ook wel een jonge mantelzorger genoemd. In dit artikel bieden wij informatie en advies gericht op jonge mantelzorgers.

Wat is een mantelzorger?

Een mantelzorger wordt beschreven als een persoon die voor een langere periode de zorg op zich neemt voor een hulpbehoevende oudere, een gehandicapte of chronische zieke in de directe omgeving van die persoon. Meestal is dit een situatie waarin iemand onvoorzien terecht komt.

In de context van kinderen en jongeren wordt er vaak ook over een mantelzorger gesproken als iemand in de thuissituatie te maken krijgt met een gezinslid die lijdt aan een chronische ziekte, handicap of psychiatrische aandoening. Er hoeft door deze jongeren niet daadwerkelijk langdurige zorg gegeven te worden.

Mantelzorg in Nederland

In Nederland groeit naar schatting een op de vier jongeren op in een gezin met een (chronisch) ziek of gehandicapt gezinslid. Onder deze jongeren bevinden zich een groot aantal jonge mantelzorgers. Als jonge mantelzorger heb je taken en verantwoordelijkheden waar de meeste jongeren normaal gesproken nog helemaal niet over na hoeven te denken. Deze taken kunnen zijn:

• Huishoudelijk werk, zoals schoonmaken, koken, boodschappen en de was doen
• Persoonlijke verzorging, zoals helpen met eten en drinken, wassen en aankleden
• Zorgen voor andere kinderen in je gezin, bijvoorbeeld oppassen en naar school brengen
• Zaken buitenshuis regelen, bijvoorbeeld naar de apotheek gaan en boodschappen doen

Ook wanneer je niet daadwerkelijk zorgtaken uitvoert kan de situatie emotioneel te zwaar voor je worden. Bijvoorbeeld wanneer je je de hele dag zorgen maakt of je schaamt voor de situatie. Ook kan je in de situatie zitten waarin je emotionele steun biedt aan degene die verzorging nodig heeft en aan andere gezinsleden. Dit kan een zware last zijn.

Klachten

Een groot deel van de jonge mantelzorgers kunnen deze taken en verantwoordelijkheden tot op bepaalde hoogte goed aan en hebben voldoende ruimte om zichzelf te kunnen ontwikkelen. De kans dat het allemaal te zwaar wordt bestaat echter wel. Er kunnen zich dan klachten voordoen zoals:

• Vermoeidheid
• Concentratieproblemen
• Angst
• Somberheid
• Wisselend gedrag (teruggetrokken of juist extreem)
• Schoolverzuim

Psychosomatische klachten

Een ander probleem kunnen psychosomatische klachten zijn. Hiermee worden klachten bedoeld die een psychische oorzaak hebben. Je kunt dan denken aan zaken als:

• Slapeloosheid
• Hoge bloeddruk
• Spanningshoofdpijn

Deze klachten worden vaak veroorzaakt doordat spanningen of emoties niet goed worden geuit. De spanningen en emoties komen vaak toch naar buiten in de vorm van lichamelijke klachten.

Wie kan er helpen?

Veel te vaak krijgen jonge mantelzorgers te maken met vragen of situaties waarop het antwoord niet gemakkelijk is. Daarom is het van belang om jonge mantelzorgers samen te brengen met personen die deze vragen wel kunnen beantwoorden. Onder deze personen vallen bijvoorbeeld:

• Docenten
• Huisartsen
• Maatschappelijk werkers (vanuit onderwijsinstellingen)
• Jongerenwerkers
• Andere mantelzorgers
• Centra voor mantelzorg

Ook kun je tegenwoordig veel ondersteuning vinden op het internet. Je kunt je bijvoorbeeld aanmelden bij een forum voor jonge mantelzorgers, via de mail advies inwinnen, contact leggen via social media of via websites over mantelzorg lotgenoten zoeken.

Mantelzorgmakelaar

Als er binnen de directe omgeving niet voldoende hulp aanwezig is bij het regelen van verschillende taken, bestaat de mogelijkheid om een mantelzorgmakelaar in te schakelen.

De mantelzorgmakelaar biedt onder andere ondersteuning en advies bij:

• Het opstellen van eventuele bezwaarschriften of klachten
• Het invullen van diverse formulieren
• Het aanvragen van hulp en zorg bij aanbieders in alle zorg- en welzijnssectoren

De mantelzorgmakelaars die via een Steunpunt Mantelzorg werken verlenen meestal gratis hun diensten aan mantelzorgers. Er zijn ook zelfstandige mantelzorgmakelaars, deze kunnen een bepaald tarief in rekening brengen. In sommige gemeentes krijg je hiervoor een vergoeding vanuit de Wet maatschappelijke ondersteuning (WMO). Ook vergoeden aanvullende verzekeringen soms de kosten van de mantelzorgmakelaar. Het is echter wel verstandig eerst goed naar deze vergoedingen te informeren.

Gemeentelijke steun

Naast de mantelzorgmakelaar is er ook een niet-commercieel steunpunt. Vanuit de Wet maatschappelijke ondersteuning (WMO) zijn alle Nederlandse gemeentes verplicht om ondersteuning te bieden aan mantelzorgers. De gemeentes financieren en stimuleren diverse organisaties en steunpunten op het gebied van mantelzorg en thuishulp.

Aan de precieze uitwerking van de mantelzorgondersteuning wordt in elke gemeente anders vorm gegeven. Deze hulp is wel altijd gratis. Veelal wordt door deze steunpunten bijvoorbeeld persoonlijke ondersteuning, informatie over financiële zaken, een activiteitenprogramma en lotgenotencontact aangeboden. Neem voor meer informatie over de mantelzorgondersteuning bij jou in de buurt contact op met jouw gemeente.

Vergoeding voor jonge mantelzorgers

Mantelzorgcompliment
Sinds 1 januari 2015 bestaat het mantelzorgcompliment niet meer.
Het Mantelzorgcompliment was een overheidsbijdrage voor mantelzorgers die langdurig de verantwoordelijkheid hadden voor een naaste te zorgen. Deze bijdrage werd aangeboden omdat er voor deze zorg anders professionele hulp nodig zou zijn geweest.

Nederlandse gemeenten zijn nu verantwoordelijk voor het waarderen en erkennen van mantelzorgers. Om voor een mantelzorgwaardering in aanmerking te komen, kan je met het WMO loket van je gemeente contact opnemen.

Tips

Tot slot nog enkele tips voor een jonge mantelzorger:

• Blijf niet te lang met problemen zitten en vraag op tijd om hulp;
• Bepaal je eigen grenzen;
• Geef bepaalde taken en verantwoordelijkheden uit handen;
• Zoek contact met lotgenoten, deze begrijpen jouw situatie.
• Houd je eigen gezondheid goed in de gaten;
• Kijk of de verzorging om een studie heen gepland kan worden;
• Probeer naast de zorg ook tijd te besteden aan een hobby of sport;
• Vraag de directe omgeving (familie, vrienden) om eens bij te springen zodat je soms een (mid)dag vrij kan nemen;
• Onderhoud regelmatig contact met vrienden;
• Sta er bij stil dat het belangrijk is om goed voor jezelf te zorgen. Anders is het ook niet mogelijk om voor een ander te zorgen.